Τι δείχνει η κόντρα για τις ΑΟΖ;

Ο «Ριζοσπάστης», στο φύλλο της Πέμπτης 8 Μάρτη, ανέδειξε με εκτενές ρεπορτάζ βασικές πτυχές του θέματος που σχετίζεται με τη μεθόδευση της Αιγύπτου να αμφισβητήσει τα όρια της ΑΟΖ ανάμεσα στην ίδια και την Κύπρο,προσβάλλοντας επί της ουσίας και τη συμφωνία ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ. Η προσπάθεια της Αιγύπτου να ακυρώσει τη συμφωνία που υπέγραψε το 2003 με την Κύπρο για την ΑΟΖ και να μπάσει την Τουρκία σαν «τρίτο μέρος» στο παιχνίδι μια νέας συμφωνίας, ισοδυναμεί με αποδοχή των τούρκικων αξιώσεων σε βάρος της υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ του Καστελόριζου και αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Αν αυτά προχωρήσουν, ανοίγει ο δρόμος για συνολικότερες ανακατατάξεις σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια σύνορα στην περιοχή και τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ όμορων κρατών, καθένα από τα οποία διαμορφώνει συμμαχίες ανάλογα με τα ιδιαίτερα συμφέροντα της δικής του αστικής τάξης και βεβαίως των έξωθεν συμμάχων της και των συμφερόντων τους. Σαν αποτέλεσμα, οι ανταγωνισμοί στην περιοχή για τις πηγές και τους δρόμους ενέργειας οξύνονται. Αυτό άλλωστε φανερώνει και η ομολογία από την πλευρά της Αιγύπτου ότι η αμφισβήτηση των ορίων της ΑΟΖ με την Κύπρο γίνεται επειδή, με τον επαναπροσδιορισμό τους η Αίγυπτος, φιλοδοξεί να αποσπάσει περιοχές με πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα, που τώρα βρίσκονται σε κυπριακή, ισραηλινή ακόμα και σε ελληνική ΑΟΖ, όπως γράφουν τα τοπικά ΜΜΕ.

Αυτή είναι η μια πλευρά του θέματος. Η άλλη έχει να κάνει με τους αγωγούς της Ενέργειας και τη διάσταση που δίνουν άλλες πηγές σε σχέση με την πρωτοβουλία της Αιγύπτου να ασκήσει πίεση στην Κύπρο για τα όρια των μεταξύ τους ΑΟΖ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η εκτίμηση ότι η στάση της Αιγύπτου συνδέεται άμεσα με τις πιέσεις της τρόικας προς την κυβέρνηση της Κύπρου να ακυρώσει τα σχέδια για την κατασκευή τερματικού σταθμού στο νησί, όπου θα αποθηκεύεται το φυσικό αέριο από τα κυπριακά κοιτάσματα, προκειμένου αυτό να προωθείται στον αγωγό «Nabucco West».

Πρόκειται για τον αγωγό που ανταγωνίζεται τον TAP και αν κατασκευαστεί προβλέπεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Κεντρική Ευρώπη, μέσω Τουρκίας - Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Ουγγαρίας, με κατάληξη την Αυστρία. Η τρόικα έχει εντάξει το ζήτημα των κυπριακών υδρογονανθράκων στο γενικότερο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το μνημόνιο, που αναμένεται να υπογραφεί μέχρι το τέλος Μάρτη, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η εκμετάλλευση των κυπριακών αποθεμάτων θα πρέπει να αποτελέσει μέρος της συμφωνίας για το δάνειο. Η εκδοχή, του να ασκούνται πιέσεις στην Κύπρο προκειμένου να διοχετεύσει το αέριο στο «Nabucco», αν ισχύει, δείχνει δυο πράγματα: Πρώτο, ότι από τις κυρίαρχες μερίδες της αστικής τάξης σε ΕΕ και ΗΠΑ, προκρίνεται ο «Nabucco West» έναντι του TAP, για τον οποίο Ελλάδα, Ιταλία και Αλβανία υπέγραψαν πριν από μερικές μέρες συμφωνία για την κατασκευή του. Το επιβεβαίωσε άλλωστε έμμεσα και ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στο Αζερμπαϊτζάν Ματ Μπράιζα, ο οποίος, στο ενεργειακό συνέδριο «Athens Forum», υποστήριξε πριν από λίγες μέρες ότι υπάρχει μια ελαφρά προτίμηση υπέρ του «Nabucco West», από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, «κυρίως εξαιτίας γεωπολιτικών λόγων». Η τελική επιλογή θα γίνει τον Ιούνη. Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, όσο και το κονσόρτσιουμ που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα του «Shah Deniz», απ' όπου θα αντλείται το φυσικό αέριο, διαβεβαίωσαν τον Έλληνα υφυπουργό Εξωτερικών, που βρέθηκε αυτές τις μέρες στο Μπακού, ότι η επιλογή μεταξύ TAP και «Nabucco West» θα γίνει καθαρά με τεχνικά και οικονομικά κριτήρια. Δεύτερο, φαίνεται ότι σκληραίνει η κόντρα ανάμεσα στους αγωγούς «Nabucco» ή TAP από τη μια μεριά και τον «South Stream» από την άλλη, τον οποίο θέλει να κατασκευάσει η Ρωσία, προκειμένου να καταλάβει αυτή και το Νότιο διάδρομο του φυσικού αερίου προς την κεντρική Ευρώπη.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις Ρώσων ειδικών, «κανένα από τα ευρωπαϊκά σχέδια μεταφοράς φυσικού αερίου, ούτε ο TAP, ούτε ο γνωστός "Nabucco", ούτε ο εντελώς γελοίος "White Stream", από τη Γεωργία προς την Ευρώπη, δε θα καταφέρουν να ανταγωνιστούν το δικό μας "South Stream". Για έναν απλό λόγο: Όλοι αυτοί οι αγωγοί, χωρίς εξαίρεση, στοχεύουν στη μοναδική πηγή φυσικού αερίου που βρίσκεται στο Αζερμπαϊτζάν! Για να είμαστε πιο ακριβείς, στοχεύουν στο κοίτασμα Σαχ Ντενίζ-2, η κατασκευή του οποίου αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2017, ενώ στην πραγματικότητα η εξόρυξη φυσικού αερίου θα ξεκινήσει περίπου το 2018 - 2019. Μάλιστα, η χωρητικότητά του θα είναι 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, εκ των οποίων τα 6 δισ. προορίζονται για την Τουρκία και μόνο τα 10 δισ. θα κατευθυνθούν στην ευρωπαϊκή αγορά. Λοιπόν, μοιάζει ο αγωγός αυτός να είναι ανταγωνιστικός του ρωσικού "South Stream", που έχει χωρητικότητα 63 δισ. κυβικά μέτρα;». Με δύο λόγια, οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι η Ευρώπη δεν έχει καμιά άλλη λύση εκτός από το Μπακού, που δεν μπορεί όμως να καλύψει τις ανάγκες της σε φυσικό αέριο, γι' αυτό τελικά θα υποχρεωθεί να στραφεί προς τη Ρωσία και τον «South Stream». Εκτός αν στο αζέρικο αέριο προστεθούν τα κυπριακά αποθέματα, όποτε η ισορροπίες αλλάζουν και ο «Nabucco» γίνεται έτσι ανταγωνιστικός προς τον «South Stream». Βεβαίως και εδώ εμφανίζονται οι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - ΕΕ με τη Ρωσία. Είναι φανερό ότι πάνω από τους αγωγούς και τις πηγές ενέργειας, «πέφτουν κορμιά» για το ποια μονοπώλια θα πάρουν το πάνω χέρι. Η όξυνση αυτών των ανταγωνισμών ενέχει απρόβλεπτους κινδύνους για τους λαούς.

902

EΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ ΣΕ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝ. ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Περιπλέκεται κι άλλο το κουβάρι των ανταγωνισμών

Χάρτης με τις ΑΟΖ των χωρών στην περιοχή της Αν. Μεσογείου. Οπως φαίνεται, μόνο αν αφαιρεθεί η ελληνική ΑΟΖ από το Καστελόριζο, η Τουρκία αποκτά θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο

Η αξίωση της Αιγύπτου για επαναπροσδιορισμό της ΑΟΖ με την Κύπρο και η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να μπάσει περισσότερο στο παιχνίδι τα μονοπώλια της ΕΕ, συνιστούν παράγοντες όξυνσης των αντιθέσεων στην περιοχή

Την «ομπρέλα» της ΕΕ, για να προχωρήσει η εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο από τις πολυεθνικές, επιδιώκει η κυβέρνηση, αφήνοντας ταυτόχρονα ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για διαπραγμάτευση κυριαρχικών δικαιωμάτων στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Στη γραμμή αυτή, κινήθηκε ο Αντ. Σαμαράς, μιλώντας χτες σε συνεδρίαση του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), λίγες μόλις μέρες μετά τη επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη και τις διμερείς επαφές με την κυβέρνηση της Τουρκίας.

Στην ίδια ομιλία, ο Α. Σαμαράς απηύθυνε κάλεσμα στα μονοπώλια να εκμεταλλευτούν τις επενδυτικές ευκαιρίες που δημιουργεί η ισοπέδωση του λαού και η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας. Οπως είπε, «αυτό που προσφέρει η Ελλάδα σήμερα, σε όσους θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας, είναι "κόκκινο χαλί" και όχι γραφειοκρατία».

Σε ό,τι αφορά τους υδρογονάνθρακες, ο πρωθυπουργός κάλεσε την ΕΕ να προχωρήσει σε κοινή πολιτική στο θέμα των ΑΟΖ, επικαλούμενος, μάλιστα, ότι«το ελληνικό ή το κυπριακό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο είναι "ευρωπαϊκό" φυσικό αέριο και "ευρωπαϊκό" πετρέλαιο». Απαντώντας σε σχετική παρέμβαση, ο Α. Σαμαράς αναρωτήθηκε «πότε θα μιλήσει η Ευρώπη για τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες;» και σε άλλο σημείο πρόσθεσε: «Γιατί θα πρέπει να είναι πρόβλημα μόνο για μένα, για τη χώρα μου;».

Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι η αξιοποίηση υδρογονανθράκων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα αφορά «ολόκληρη την ΕΕ», ενώ είχε χαιρετίσει τη θέση του Γάλλου Προέδρου Φρ. Ολάντ, ότι οι γαλλικές πολυεθνικές είναι έτοιμες να συμμετάσχουν στις έρευνες και τη συνεκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην ελληνική ΑΟΖ. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να μπάσει βαθύτερα την ΕΕ στην υπόθεση της ανακήρυξης ΑΟΖ στο Αιγαίο, ισοδυναμεί με κάλεσμα στα μονοπώλιά της να αναβαθμίσουν το ρόλο τους στην εξόρυξη και εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας.

Με δεδομένες τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ευρωένωσης, τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία και την εμπλοκή των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που διεκδικούν μερίδιο από τους υδρογονάνθρακες στην ευρύτερη περιοχή, η τακτική της κυβέρνησης οξύνει και δε λειαίνει τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, καλλιεργώντας ταυτόχρονα την αυταπάτη ότι η ΕΕ μπορεί να εγγυηθεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, όταν είναι έτοιμος να τους δώσει και τον πλούτο της χώρας, όπως οι υδρογονάνθρακες.

Η Αίγυπτος ανακατεύει την τράπουλα

Ενδεικτική των ανταγωνισμών για τους δρόμους και τις πηγές Ενέργειας στην περιοχή του Αιγαίου και της Αν. Μεσογείου, είναι και η απόφαση της αιγυπτιακής Ανω Βουλής να προσβάλει τη διμερή συμφωνία που υπέγραψε με την Κύπρο το 2003, για τα όρια των μεταξύ τους ΑΟΖ. Οπως μετέδωσε χτες το αιγυπτιακό πρακτορείο ειδήσεων ΜΕΝΑ, η Νομοθετική Επιτροπή του Συμβουλίου της Σούρα (αιγυπτιακή Ανω Βουλή), ενέκρινε πρόταση νόμου που κατέθεσε ο βουλευτήςΚαλέντ Αμντέλ Καντέρ (πρόσκειται στο κόμμα «Ελευθερία και Δικαιοσύνη»), με το οποίο ζητείται η ακύρωση της διμερούς συμφωνίας Αιγύπτου - Κύπρου για την ΑΟΖ.

Για την ακύρωση της συμφωνίας, ο βουλευτής επικαλείται το γεγονός ότι η Αίγυπτος δε συμμετείχε στην υπογραφή της συμφωνίας για τον καθορισμό ΑΟΖ ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ, επίσης το 2003, όπως δικαιούνταν με βάση το Διεθνές Δίκαιο, σαν «τρίτο μέρος». Για την επικύρωση του νομοσχεδίου, απαιτείται η έγκριση από τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Μούρσι, ή από την Κάτω Βουλή, η οποία επί του παρόντος δε λειτουργεί.

Τα δημοσιεύματα διαψεύστηκαν κατηγορηματικά από τον υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιαννάκη Κασουλίδη, ο οποίος υποστήριξε ότι«ουδέποτε εκφράστηκε από πλευράς της επίσημης αιγυπτιακής κυβέρνησης οποιοδήποτε θέμα που να θέτει εν αμφιβόλω μια συμφωνία που έγινε από δύο κράτη - μέλη της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, μια συμφωνία που συνομολογήθηκε και κατατέθηκε στον ΟΗΕ».

Ο Κύπριος ΥΠΕΞ υποβάθμισε το θέμα σε «μια εσωτερική συζήτηση πολιτικών στην Ανω Βουλή». Σύμφωνα, πάντως, με το αιγυπτιακό πρακτορείο, ο βουλευτής που κατέθεσε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, ισχυρίστηκε ότι ενδεχόμενη νέα οριοθέτηση των συνόρων στην ΑΟΖ μπορεί να αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια στην Αίγυπτο. Σ' αυτή την κατεύθυνση, κάλεσε σε επαναπροσδιορισμό των ορίων της ΑΟΖ με την Κύπρο, αξιώνοντας στις διαπραγματεύσεις να συμμετάσχει και η Τουρκία, σαν τρίτο μέρος, όπως ορίζει το Δίκαιο της Θάλασσας.

Με τον τρόπο αυτό, οι Αιγύπτιοι υιοθετούν τις τουρκικές αιτιάσεις ότι το Καστελόριζο δε δικαιούται ΑΟΖ και γι' αυτό η τουρκική υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ επεκτείνεται μέχρι τα όρια της κυπριακής και της αιγυπτιακής. Να σημειωθεί ότι η ΑΟΖ του Καστελόριζου, σε πλήρη ανάπτυξη με βάση την αρχή της μέσης απόστασης που καθιερώνει το Δίκαιο της Θάλασσας, καλύπτει ένα θαλάσσιο χώρο έκτασης περίπου όσο η Πελοπόννησος και είναι ο «κρίκος» που ενώνει την ελληνική με την κυπριακή, καθώς και με την αιγυπτιακή ΑΟΖ. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι η Τουρκία διεκδικεί ΑΟΖ και για το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, όπου έχει ήδη δηλώσει ότι θα ξεκινήσει έρευνες.

Στο παιχνίδι και η Λιβύη

Είναι φανερό ότι κίνητρο για τον επαναπροσδιορισμό της ΑΟΖ από την πλευρά της Αιγύπτου, είναι τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων στην περιοχή της Αν. Μεσογείου. Το επιβεβαίωσε, άλλωστε, ο ίδιος ο Αιγύπτιος υπουργός ΠετρελαίωνΑμπντουλάχ Γκχοράμπ, ο οποίος είχε δηλώσει ότι το «οικόπεδο 12», απ' όπου η Κύπρος σχεδιάζει να αντλήσει μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου δεν βρίσκεται σε αιγυπτιακές ζώνες, αλλά τα «σύνορα μεταξύ της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Τουρκίας δεν είναι ακόμη συμφωνημένα».

Είναι φανερό ότι στην αλλαγή στάσης από την πλευρά της Αιγύπτου, συντέλεσε η παρέμβαση της Τουρκίας, ενδεχόμενα και άλλων χωρών, που έχουν συμφέρον από το ξαναμοίρασμα της τράπουλας που αφορά τα όρια των ΑΟΖ στην περιοχή.

Αλλες πηγές συνδέουν τη στάση της Αιγύπτου με τις πιέσεις της τρόικας προς την κυβέρνηση της Κύπρου να ακυρώσει τα σχέδια για την κατασκευή τερματικού σταθμού στο νησί, όπου θα αποθηκεύεται το φυσικό αέριο από τα κυπριακά κοιτάσματα, προκειμένου αυτό να προωθείται στον αγωγό Nabucco. Πρόκειται για τον αγωγό που ανταγωνίζεται τον TAP και αν κατασκευαστεί προβλέπεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Κεντρική Ευρώπη, μέσω Τουρκίας - Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Ουγγαρίας, με κατάληξη την Αυστρία.

Σύμφωνα με τον Αιγύπτιο υπουργό, το διεθνές δίκαιο προβλέπει πως τα «τρία κράτη πρέπει να συμμετάσχουν στον καθορισμό των συνόρων» και «η αιγυπτιακή κυβέρνηση εργάζεται ήδη στην κατεύθυνση αυτή». Ηδη, από τα μέσα Γενάρη του 2012, η Αίγυπτος είχε καλέσει την Κύπρο και την Τουρκία σε διαβουλεύσεις για τον καθορισμό της μεταξύ τους ΑΟΖ, παρακάμπτοντας επιδεικτικά την Ελλάδα και αμφισβητώντας ευθέως την ΑΟΖ του Καστελόριζου.

Ευνοϊκή για τις τουρκικές θέσεις είναι και η στάση της Λιβύης στο θέμα του καθορισμού ΑΟΖ με την Ελλάδα. Κατά το πρόσφατο ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών Δ. Αβραμόπουλου στην Τρίπολη, στις 20 Δεκέμβρη 2012, ο Λίβυος υπουργός Διεθνούς Συνεργασίας Μουχαμέντ Αμπντελαζίζ, δήλωσε για το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, ότι δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και τη Λιβύη και ότι «πρέπει να προχωρήσουμε σε ένα πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που έχουν θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα και τη Λιβύη».

Βάζει έτσι στη διαπραγμάτευση με την Ελλάδα τόσο την Αίγυπτο όσο και την Τουρκία, η οποία, εφόσον το σύμπλεγμα του Καστελόριζου έχει ΑΟΖ, δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και τη Λιβύη.

Ριζοσπάστης