Σύγχρονοι δουλέμποροι με τζίρο δεκάδων δισ. ευρώ

ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Σύγχρονοι δουλέμποροι με τζίρο δεκάδων δισ. ευρώ

Από 70.000 έως 100.000 υπολογίζονται οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με διάφορες μορφές επινοικίασης στην Ελλάδα

Σε συνθήκες έξαρσης της ανεργίας, κύρια στους νέους, ο ΟΑΕΔ στήνει σύγχρονο σκλαβοπάζαρο με κρατικά και ευρωενωσιακά κονδύλια, υλοποιώντας προγράμματα κατάρτισης, μαθητείας και προσωρινής απασχόλησης. Πυρήνας και βασικός στόχος αυτών των προγραμμάτων, είναι να εφοδιάζουν με πάμφθηνη εργατική δύναμη τους επιχειρηματικούς ομίλους.

Δίπλα, όμως, στις επίσημες κρατικές δομές, λειτουργεί ένα δίκτυο δουλεμπορικών γραφείων, που σε σχέση με τα πρώτα βήματα στη χώρα μας, έχουν αποκτήσει ισχύ, έχουν εξαγνιστεί, αποτελούν βασικό πυλώνα στην εύρεση εργασίας. Αξιοποιούν το διαδίκτυο με δεκάδες site, δωρεάν εφημερίδες σε σταθμούς, σχολές και χώρους που συγκεντρώνεται νεολαία.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν αυτή τη στιγμή 9 βασικές «Εταιρείες Προσωρινής Απασχόλησης» (ΕΠΑ). Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Πανελλήνιου Συλλόγου Υπαλλήλων με Παραχώρηση Εργασίας σε Τρίτους» (ιδρύθηκε το Νοέμβρη του 2004 και είναι μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθήνας) οι ΕΠΑ στην Ελλάδα είναι περισσότερες από 11, λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένες ασχολούνται και με άλλα αντικείμενα παροχής υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Πέρα από αυτές που έχουν δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ο συνολικός αριθμός των εταιρειών που, με διάφορους τρόπους, επινοικιάζουν προσωπικό (εργολαβίες κ.ά.), ανέρχονται σε μερικές δεκάδες.

Σύμφωνα με έρευνες που έχουν δημοσιευτεί στον Τύπο, παρόλο που δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή, οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι κάθε είδους έχουν υπερδεκαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια και ανέρχονται μεταξύ 70.000 και 100.000 στην Ελλάδα. Από μελέτες και στοιχεία εργατολόγων και εμπειρογνωμόνων, που μελετούν την αγορά εργασίας με βάση τις δικές τους ανάγκες, προβλέπεται ότι μέχρι το 2015, οι ενοικιαζόμενοι ενδέχεται να φτάσουν το 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού. Ο μέσος όρος της απασχόλησής τους είναι μέχρι έναν μήνα, η πλειοψηφία είναι γυναίκες, νέοι και μετανάστες και ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 30 χρόνια.

Η ενοικίαση εργαζομένων είναι η πλέον ραγδαία αναπτυσσόμενη μορφή απασχόλησης την τελευταία 20ετία στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Στη χώρα μας, η ενοικίαση θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 2956/2001. Ο νόμος αυτός καθορίζει το καθεστώς λειτουργίας των Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης, οι οποίες προσλαμβάνουν εργαζόμενους και στη συνέχεια τους «νοικιάζουν» σε άλλες επιχειρήσεις.

Με το δανεισμό των εργαζομένων ανατρέπονται οι όποιες Συλλογικές Συμβάσεις έχουν απομείνει, αφού ο κάθε μισθωτός εντάσσεται σε διαφορετικό εργασιακό πλαίσιο. Με τη μέθοδο της ενοικίασης, χιλιάδες εργαζόμενοι χάνουν δικαιώματα και απαρτίζουν ένα πολύ φτηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό. Ενας ενοικιαζόμενος αμείβεται με το κατώτερο μεροκάματο του ανειδίκευτου εργάτη, δεν ασφαλίζεται στο κλαδικό ταμείο, δεν δικαιούται κανένα επίδομα ή δώρο, δεν μπορεί να γραφτεί σε σωματείο.

Οι εταιρείες ενοικίασης αμείβουν τους εργαζόμενους ανάλογα με τις συμφωνίες που κάνουν με τους κύριους εργοδότες, και πληρώνονται παρακρατώντας ένα ποσοστό του μισθού, που φτάνει μέχρι και 18%. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν περιπτώσεις που ο μισθός του εργαζόμενου στραγγαλίζεται και κόβεται στη μέση, ώστε όσα παίρνει αυτός, άλλα τόσα να καρπώνεται η εταιρεία υπεκμίσθωσης. Το σύγχρονο δουλεμπόριο ενοικίασης εργαζομένων από εργοδότη σε εργοδότη εξωραΐζεται, με τον τίτλο «διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού» και υπόκειται στο εμπορικό και όχι στο εργατικό δίκαιο (!), έχοντας ως πρότυπο το δανεισμό αθλητών.

Οι βασικοί «παίχτες» της αγοράς

Ο θεσμός της «ενοικίασης» άρχισε να επεκτείνεται κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '90 στην Ελλάδα, ενώ οι εργαζόμενοι σε αυτό το καθεστώς τότε δεν ξεπερνούσαν τους 1.500. Η ενοικίαση ξεκίνησε τη δεκαετία του '90 στο ποδόσφαιρο και το μπάσκετ με δανεικούς παίχτες από τη μια ομάδα στην άλλη και στη συνέχεια αποτέλεσε οδηγό για άλλους κλάδους. Οι σημαντικότερες εταιρείες ενοικίασης εργαζομένων στην ΕΕ και στην Ελλάδα είναι οι παρακάτω:

• Adecco: Ελβετικός όμιλος που διαθέτει 6.600 γραφεία σε 70 χώρες. Ενοικιάζει 750.000 εργαζόμενους σε 350.000 εταιρείες και πραγματοποιεί 20,4 δισ. ευρώ ετήσιο κύκλος εργασιών. Στην Ελλάδα ενοικιάζει πάνω από 25.000 εργαζόμενους.
• Manpower: Εχει έδρα τις ΗΠΑ. Διαθέτει 4.500 γραφεία σε 80 χώρες, ενοικιάζει 500.000 εργαζόμενους σε 300.000 εταιρείες. Στην Ελλάδα ενοικιάζει πάνω από 25.000 εργαζόμενους σε 2.000 εργοδότες.
• Select: Θυγατρική στην Ελλάδα του ολλανδικού και δανέζικου ομίλου Randstad - Vedior που διαθέτει 5.300 γραφεία σε 50 χώρες, ενοικιάζοντας εργαζόμενους σε 35.000 επιχειρήσεις και πραγματοποιώντας 17,3 δισ. ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών. Στην Ελλάδα ενοικιάζει πάνω από 4.000 εργαζόμενους. Η select είχε αναλάβει να προμηθεύσει και την Ολυμπιάδα με προσωπικό.
• ISS: Ιδρύθηκε στη Δανία το 1901, διαθέτει γραφεία σε 44 χώρες και ενοικιάζει 440.000 εργαζόμενους. Στην Ελλάδα ενοικιάζει 4.000 εργαζόμενους περίπου.
• Arthur Andersen: Ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1965, παρέχοντας υπηρεσίες σε μεγάλες εταιρείες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καθώς και σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι πελάτες της προέρχονται από όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους, όπως χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, βιομηχανία, κατασκευές και ναυτιλία. Η εταιρεία διαθέτει γραφεία στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάζονται περίπου 300 άτομα.
• Deloitte & Touche: Δραστηριοποιείται στον τομέα παροχής ελεγκτικών, φορολογικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Στους πελάτες της συμπεριλαμβάνονται η μεγαλύτερη ελληνική τράπεζα και ασφαλιστική εταιρεία, καθώς επίσης επιχειρήσεις και βιομηχανίες που ασχολούνται με τη βιομηχανική παραγωγή και το λιανικό εμπόριο. Η επιχείρηση, με κεντρικά γραφεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, απασχολεί πάνω από 270 εξειδικευμένους συμβούλους.
• KPMG: Το δίκτυό της φτάνει σε 32 χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

«Πελατεία» σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

Από τους καλύτερους πελάτες των εταιρειών ενοικίασης, είναι ο κρατικός μηχανισμός. Το κράτος ξεκίνησε με τις ενοικιάσεις στην Εθνική Τράπεζα το 2001. Σήμερα έχει σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις, καθαρίστριες, σεκιουριτάδες , εργαζόμενους σε ΕΛΤΑ και ΟΤΕ κ.ο.κ. Στις πρώην ΔΕΚΟ, σε διάφορες υπηρεσίες, όπως η καθαριότητα, η φύλαξη κτιρίων και οι εξωτερικές εργασίες εκχωρούνται σε εταιρείες προσωρινής απασχόλησης. Μόνο στην καθαριότητα των κτιρίων των δημόσιων επιχειρήσεων και υπηρεσιών υπολογίζεται ότι δουλεύει το μεγαλύτερο μέρος από τις 15.000 καθαρίστριες που εργάζονται με καθεστώς δανεισμού!

Στον ιδιωτικό τομέα, χιλιάδες «ενοικιαζόμενοι» απασχολούνται στον επισιτισμό, στις τράπεζες, σε σουπερμάρκετ, σε μεγάλα πολυκαταστήματα και εργοστάσια και φυσικά στη φύλαξη και την καθαριότητα επιχειρήσεων (εργολαβίες). Στις εταιρείες ενοικίασης, ο εργαζόμενος υποχρεώνεται να εργαστεί σε όποιο πόστο τον στείλουν, όσες ώρες του ζητήσουν, με μισθό μικρό και με αμφίβολα bonus ή «πριμ παραγωγικότητας», καθώς δε συμμετέχει στην πολιτική της εταιρείας που τον μισθώνει, αλλά της εταιρείας που τον νοικιάζει.

Οι τράπεζες χρησιμοποιούν αρκετές εκατοντάδες ενοικιαζόμενους εργαζόμενους κυρίως σε θυγατρικές εταιρείες. Αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι εργάζονται 3.000 άτομα στον τραπεζικό κλάδο, αντιπροσωπεύοντας το 5% του συνόλου των εργαζομένων. Υπάρχουν τμήματα, όπως τα call centers, οι πωλήσεις πιστωτικών καρτών, όπου το 65% του προσωπικού στελεχώνεται με ενοικιαζόμενους εργαζόμενους.

Ο δανεισμός εργαζομένων αποτελεί πρότυπο εργασιακό καθεστώς στα ξενοδοχεία και τις τουριστικές μονάδες, στις οποίες οι εταιρίες δανείζουν ακόμα και «εισαγόμενο» υπό εκπαίδευση εργατικό δυναμικό. Εκεί δραστηριοποιούνται και εταιρείες από το εξωτερικό που έχουν ως μοναδικό αντικείμενο την επάνδρωση ξενοδοχειακών μονάδων. Σύμφωνα με στοιχεία των εργαζομένων στον κλάδο, περισσότερες από 15 εταιρείες δανείζουν σε μεγάλες και ακριβές ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας, φθηνούς μαγείρους, σερβιτόρους, καμαριέρες, λαντζιέρηδες, γκρουμ.

Στις τηλεπικοινωνίες, δύο θυγατρικές του ΟΤΕ, η Oteplus και η Hellas Com έχουν στη διάθεσή τους 2.000 εργαζόμενους περίπου με καθεστώς ενοικίασης. Συγκεκριμένα περίπου 1.600 εργαζόμενοι πλαισιώνουν διοικητικές και τεχνικές υπηρεσίες του Οργανισμού, δίπλα σε υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης, παρέχοντας την ίδια εργασία. Περίπου σε 500 υπολογίζονται οι δανεικοί που εργάζονται στα call-centers του Οργανισμού και στις τηλεφωνικές υπηρεσίες 11880, 134 και 121.

Ριζοσπάστης, Τετάρτη 20 Νοέμβρη 2013