Προσυνεδριακός διάλογος: Λενινισμός και Λαϊκή Συμμαχία

Παραβάλλουμε παρέμβαση στον προσυνεδριακό διάλογο, που αναδημοσιεύθηκε από το Iskra υπό τον ειδεχθή τίτλο: «Κριτική και από Κνίτες δέχεται η πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ». Δεν απορούμε βέβαια με την συστηματική πλέον τακτική αναδημοσίευσης των λιγότερο ή περισσότερο κριτικών παρεμβάσεων στον προσυνεδριακό διάλογο από τον εν λόγω «αριστερό» ιστότοπο. Επειδή όμως δεν κάνουν τον κόπο ούτε να σχολιάσουν ή να εκτιμήσουν τις εν λόγω παρεμβάσεις (με τι κριτήρια άλλωστε;), θα κάνουμε τον κόπο να ασχοληθούμε εμείς λίγο περισσότερο με τις θέσεις του συντρόφου. Φυσικά η κριτική που ασκεί είναι θεμιτή και δυνητικά γόνιμη, αλλά θεωρούμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες σοβαρές παρανοήσεις. Η τοποθέτηση έχει ως εξής: 

Μια τοποθέτηση πάνω στις Θέσεις

To καπιταλιστικό σύστημα στη χώρα μας - αλλά και διεθνώς - βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Η αδυναμία της αστικής τάξης να διαχειριστεί την κρίση, σε συνδυασμό με τη λαϊκή οργή και αγανάκτηση, έχουν δημιουργήσει προβλήματα στο αστικό πολιτικό σύστημα. Οι αδυναμίες αυτές γίνεται προσπάθεια να ξεπεραστούν, μέσω της λεγόμενης «αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού», μέρος της οποίας συνιστά και η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ από δεξιό οπορτουνιστικό κόμμα σε σοσιαλδημοκρατικό.

Εδώ αναδεικνύεται η σημασία του ρόλου του ΚΚΕ ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Ως Κόμμα θα κριθούμε πάνω στην ικανότητά μας να αποσπάσουμε δυνάμεις από την κυρίαρχη λογική. Να τις πείσουμε πως υπάρχει άλλος δρόμος ανάπτυξης, και τελικά να τις εντάξουμε στην πάλη γι' αυτόν.

Μπροστά, λοιπόν, και στο Συνέδριο οφείλουμε να εξετάσουμε ζητήματα που προκύπτουν από την τακτική μας και τη δράση μας το προηγούμενο διάστημα, αλλά και τη δράση μας στο μέλλον.

Για τη Λαϊκή Συμμαχία:

H Λαϊκή Συμμαχία ορίζεται ως συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων (εργατών, μισοπρολετάριων, φτωχών αγροτών, κ.ά.) στη γραμμή της πάλης με «σαφή αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική κατεύθυνση» για την αλλαγή της εξουσίας.

Εδώ μπαίνει το πρώτο ερώτημα: Γίνεται οι παραπάνω κοινωνικές δυνάμεις να εκφράζονται στη συμμαχία μόνο μέσω του ΚΚΕ; Γίνεται να υπάρξει συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων χωρίς τη συμμαχία των αντίστοιχων πολιτικών δυνάμεων που τις εκφράζουν; To KKE αντικειμενικά είναι κόμμα της εργατικής τάξης και όχι των αυτοαπασχολούμενων ή των φτωχών αγροτών.

Το δεύτερο ζήτημα που τίθεται από τα γεγονότα είναι αυτό της γραμμής και των στόχων της Λαϊκής Συμμαχίας. Βασικό στοιχείο της γραμμής της συμμαχίας αποτελεί η ανατροπή του καπιταλισμού - αφού αποκτά πλέον σαφή αντικαπιταλιστική γραμμή - και η πάλη για την εργατική λαϊκή εξουσία. Μπορεί να μην μπαίνει ως προϋπόθεση η αποδοχή του προγράμματος του Κόμματος αλλά από τα γεγονότα τα όρια της συμμαχίας εξαντλούνται σε εμάς και τους οπαδούς μας. Επιπλέον, το ΠΑΜΕ, το ΜΑΣ και οι άλλες συνιστώσες της έχουν ταυτιστεί - και με δική μας ευθύνη αφού τις χρησιμοποιούμε και σε ρόλο παρατάξεων στους μαζικούς φορείς - με το ΚΚΕ. Αντικειμενικά λοιπόν αποκλείονται από αυτή όλες οι δυνάμεις αυτές και ο κόσμος που είναι ως ένα βαθμό προοδευτικος, κατανοεί ποιοι χάνουν και ποιοι κερδίζουν σε αυτό το σύστημα, ωστόσο δεν έχουν πεισθεί για την ανάγκη ανατροπής του ή δεν έχουν δεχτεί την πρότασή μας για εργατική λαϊκή εξουσία. Είναι σαφές λοιπόν ότι η Λαϊκή Συμμαχία δεν έχει χαρακτηριστικά μετώπου.

Εδώ θα ρωτήσει κάποιος: «Δηλαδή πρέπει το ΚΚΕ να αλλάξει το στρατηγικό του στόχο;» Η απάντηση σε αυτό είναι φυσικά όχι χωρίς συζήτηση. Το ΚΚΕ έχει το προγραμμά του και ως σωστό κομμουνιστικό κόμμα έχει θέση για το σοσιαλισμό. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι στο κίνημα δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε Μέτωπα γύρω από γενικότερα αιτήματα όπως η ανατροπή των αντεργατικών νόμων, η έξοδος από την ΕΕ. Αποτελεί άλλωστε βασική λενινιστική αρχή ότι τα προτάγματα και τα συνθήματα που θέτει η πρωτοπορία στο κίνημα πρέπει να αντιστοιχίζονται στο βαθμό ανάπτυξης και την ωριμότητά του. Οταν το κίνημα είναι πίσω των περιστάσεων πρέπει να βάζεις συνθήματα τα οποία θα συσπειρώσουν τις μάζες με το μέρος σου και προοδευτικά όσο οξύνεται η πάλη, όσο ωριμάζουν οι συνθήκες και το επίπεδο της ταξικής συνείδησης, τόσο θα θέτεις πιο προωθημένα συνθήματα.

Για τις συμμαχίες:

Οι πιο πάνω παράγραφοι αφήνουν ανοικτό το ζήτημα των συμμαχιών ή ακόμα και πολιτικών συμφωνιών με άλλες δυνάμεις - ρεφορμιστικές, οπορτουνιστικές - πάνω σε διάφορα θέματα. Αυτό στις Θέσεις απαντάται με ξεκάθαρο τρόπο: « Το ΚΚΕ δεν μπορεί να κάνει καμία πολιτική συνεργασία με αυτές τις πολιτικές δυνάμεις ούτε σε περίοδο συγκέντρωσης δυνάμεων ούτε σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης». (θέση 67)

Η παραπάνω αντίληψη είναι πρώτα από όλα επικίνδυνη για το Κόμμα γιατί μας αφήνει εκτεθειμένους σε πολιτικές μεθοδεύσεις άλλων δυνάμεων όπως φάνηκε και το προηγούμενο διάστημα. Επιπλέον, στερεί από το Κόμμα την ικανότητα ελιγμών που, ειδικά σε συνθήκες όξυνσης, μπορεί να αποβεί μοιραία για το επαναστατικό εργατικό κίνημα.

Ας δούμε όμως τι λέει ο Λένιν για τη σημασία των πολιτικών ελιγμών: «Είναι εκπληκτικό, πως οι αριστεροί αυτοί, που έχουν τέτοιες αντιλήψεις, δεν καταδικάζουν κατηγορηματικά τον μπολσεβικισμό! Γιατί δεν είναι δυνατόν οι Γερμανοί αριστεροί να μην ξέρουν πως όλη η ιστορία του μπολσεβικισμού και πριν και μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση είναι γεμάτη από περιπτώσεις ελιγμών, συμφωνιών, συμβιβασμών με άλλα κόμματα, χωρίς να εξαιρούνται και τα αστικά κόμματα!»

Και συνεχίζει: «Και από όλα αυτά απορρέει εντελώς νομοτελειακά η ανάγκη, η απόλυτη ανάγκη για την πρωτοπορία του προλεταριάτου, για το συνειδητό του κομμάτι, για το κομμουνιστικό του κόμμα, να καταφεύγει σε ελιγμούς, σε συμφωνίες, σε συμβιβασμούς με τα διάφορα κόμματα των εργατών και των μικρονοικοκυραίων (...) Πρέπει, ανάμεσα σ' άλλα, να σημειωθεί ότι η νίκη των μπολσεβίκων ενάντια στους μενσεβίκους απαιτούσε όχι μόνο πριν την Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917, αλλά και ύστερα απ΄ αυτή, την εφαρμογή μιας τακτικής ελιγμών, συμφωνιών και συμβιβασμών (...) που θα διευκόλυναν, θα επιτάχυναν, θα σταθεροποιούσαν και θα ενίσχυαν τους μπολσεβίκους σε βάρος των μενσεβίκων. (...) Η σωστή τακτική των κομμουνιστών πρέπει να συνίσταται στο να εκμεταλλεύονται αυτές τις ταλαντεύσεις και όχι να τις αγνοούν. Η εκμετάλλευσή τους απαιτεί υποχωρήσεις απέναντι στα στοιχεία εκείνα που προσανατολίζονται, από τη στιγμή και στο μέτρο που προσανατολίζονται προς το προλεταριάτο, παράλληλα με τον αγώνα ενάντια σε εκείνους που προσανατολίζονται προς την αστική τάξη. (...) Αυτό είναι ένα μακροχρόνιο προτσές και με τις εσπευσμένες "αποφάσεις": "κανένας συμβιβασμός", "κανένας ελιγμός" μπορεί μόνο να ζημιώσει το έργο της ενίσχυσης της επιρροής του επαναστατικού προλεταριάτου και της αύξησης των δυνάμεών του» (Β. Ι. Λένιν, «Απαντα», τόμος 41).

Αποστόλης Λαγγίδης

ΟΒ ΜΜ της ΤΟ ΕΜΠ της ΚΝΕ

Ριζοσπάστης

Σχόλιο:

Θέλουμε να διευκρινίσουμε ότι η κριτική δεν είναι προσωπική, αλλά αναφέρεται σε συγκεκριμένες θέσεις και πολύ περισσότερο σε συγκεκριμένες τάσεις (εντός και εκτός του Κόμματος) στις οποίες κάποιες τοποθετήσεις αντιστοιχούν.

– Κατ’ αρχάς είναι αρκετά σύνηθες πλέον να χρησιμοποιεί κανείς τον Λένιν προκειμένου να αμφισβητήσει τον λενινισμό του Κόμματος. Είναι φυσικά απολύτως αποδεκτό να υπενθυμίζει κανείς τις θέσεις και τις πράξεις του Λένιν προκειμένου να εκτιμώνται ορθά η εκάστοτε πολιτική κατάσταση και οι δυνατότητες του Κόμματος. Νομίζω όμως ότι ως έναν βαθμό αυτή η τακτική στηρίζεται σε μια παρανόηση του Λενινισμού και έχει καταντήσει μια φορμαλιστική εφαρμογή μιας μεθόδου στις εκάστοτε καταστάσεις. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε το έργο και τις πράξεις του Λένιν ως ολότητα. Μόνο έτσι μπορεί να κατανοήσει κανείς που έγκειται ο λενινισμός και όχι σταχυολογώντας φράσεις και περιστατικά αποκομμένα από το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο και την ιστορική στιγμή.

–«H Λαϊκή Συμμαχία ορίζεται ως συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων (εργατών, μισοπρολετάριων, φτωχών αγροτών, κ.ά.) στη γραμμή της πάλης με «σαφή αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική κατεύθυνση» για την αλλαγή της εξουσίας.

Εδώ μπαίνει το πρώτο ερώτημα: Γίνεται οι παραπάνω κοινωνικές δυνάμεις να εκφράζονται στη συμμαχία μόνο μέσω του ΚΚΕ; Γίνεται να υπάρξει συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων χωρίς τη συμμαχία των αντίστοιχων πολιτικών δυνάμεων που τις εκφράζουν; To KKE αντικειμενικά είναι κόμμα της εργατικής τάξης και όχι των αυτοαπασχολούμενων ή των φτωχών αγροτών».

Σε αυτές τις προτάσεις παρατηρούμε ένα μεγάλο πρόβλημα στην κατανόηση του ρόλου του Κόμματος και της Λαϊκής Συμμαχίας. Κατ’ αρχάς η έκφραση «Τo KKE αντικειμενικά είναι κόμμα της εργατικής τάξης και όχι των αυτοαπασχολούμενων ή των φτωχών αγροτών» παρότι δεν είναι λανθασμένη, δεν είναι και σωστή. Το λενινιστικό Κόμμα είναι πρωτίστως κόμμα επαγγελματιών επαναστατών. Φυσικά και σύμφωνα με την μαρξιστική θεωρία και την μαρξιστική σύλληψη του ΚΚ η εργατική τάξη είναι το ιστορικό υποκείμενο, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η δράση του ΚΚ δεν εκφράζει το συμφέρον και των άλλων λαϊκών και εκμεταλλευόμενων στρωμάτων. Και είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μιλάμε για το κόμμα της εργατικής τάξης, όπως σωστά λέει ο σύντροφος, και όχι απλά κόμμα των εργατών. Το πρόβλημα είναι ότι φαίνεται σαν να μιλάει στην πραγματικότητα για το δεύτερο παρά για τον πρώτο, δηλαδή για τους εργάτες γενικά και όχι για την εργατική τάξη.

Επίσης τίθεται το ερώτημα, αν σύμφωνα με την λογική ότι «(τ)o KKE αντικειμενικά είναι κόμμα της εργατικής τάξης και όχι των αυτοαπασχολούμενων ή των φτωχών αγροτών», θα έπρεπε να καταργηθεί και η Π.Α.ΣΥ; Η θεμελιώδης παρανόηση είναι ότι κάθε τάξη έχει το κόμμα της και ακόμα χειρότερα ότι το ΚΚ είναι ένα κόμμα σαν τα άλλα, απλά το κόμμα των εργατών.

Θα έπρεπε να είναι επίσης αυτονόητο ότι το ΚΚ πρέπει να προσπαθεί να συσπειρώσει όλες τις καταπιεζόμενες μάζες.

Επίσης η ερώτηση «Γίνεται να υπάρξει συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων χωρίς τη συμμαχία των αντίστοιχων πολιτικών δυνάμεων που τις εκφράζουν;» δεν έχει νόημα, καθώς ό στόχος είναι εντέλει το ΚΚΕ να είναι η πολιτική δύναμη που θα εκφράζει τις κοινωνικές δυνάμεις.

–«Το δεύτερο ζήτημα που τίθεται από τα γεγονότα είναι αυτό της γραμμής και των στόχων της Λαϊκής Συμμαχίας. Βασικό στοιχείο της γραμμής της συμμαχίας αποτελεί η ανατροπή του καπιταλισμού - αφού αποκτά πλέον σαφή αντικαπιταλιστική γραμμή - και η πάλη για την εργατική λαϊκή εξουσία. Μπορεί να μην μπαίνει ως προϋπόθεση η αποδοχή του προγράμματος του Κόμματος αλλά από τα γεγονότα τα όρια της συμμαχίας εξαντλούνται σε εμάς και τους οπαδούς μας. Επιπλέον, το ΠΑΜΕ, το ΜΑΣ και οι άλλες συνιστώσες της έχουν ταυτιστεί - και με δική μας ευθύνη αφού τις χρησιμοποιούμε και σε ρόλο παρατάξεων στους μαζικούς φορείς - με το ΚΚΕ. Αντικειμενικά λοιπόν αποκλείονται από αυτή όλες οι δυνάμεις αυτές και ο κόσμος που είναι ως ένα βαθμό προοδευτικος, κατανοεί ποιοι χάνουν και ποιοι κερδίζουν σε αυτό το σύστημα, ωστόσο δεν έχουν πεισθεί για την ανάγκη ανατροπής του ή δεν έχουν δεχτεί την πρότασή μας για εργατική λαϊκή εξουσία. Είναι σαφές λοιπόν ότι η Λαϊκή Συμμαχία δεν έχει χαρακτηριστικά μετώπου».

Δεν θέλουμε να αρνηθούμε ότι υπάρχουν προβλήματα στο βαθμό που στις συνειδήσεις των ανθρώπων ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΠΑΣΥ, ΜΑΣ, ΟΓΕ ταυτίζονται απολύτως με το ΚΚΕ. Όμως το ζήτημα είναι ακριβώς να αντιπαλέψουμε αυτήν την ταύτιση – που προωθείται από τους διαφόρους κρατικούς και μη ιδεολογικούς μηχανισμούς – στον βαθμό – εννοείται – που αυτή αποτελεί εμπόδιο στην προώθηση των θέσεων σε πιο πλατιές μάζες. Η λογική όμως που ακολουθείται από την παραπάνω τοποθέτηση οδηγεί εντέλει σε μια μεγαλύτερη ταύτιση των οργανισμών με το Κόμμα και ταυτόχρονα στην δημιουργία μετώπων εκτός των οργανισμών αυτών, στα οποία μέτωπα αυτές οι οργανώσεις θα λειτουργούν καθαρά ως αντιπροσώπευση του Κόμματος. Το θέμα όμως είναι να καταστήσουμε τις ίδιες αυτές τις οργανώσεις κατά κάποιο τρόπο μέτωπα. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να γίνουν πρακτικές και συγκεκριμένες στρατηγικές και τακτικές προτάσεις, αλλά η σύλληψη της Λαϊκής Συμμαχίας δεν πρέπει να αλλοιωθεί.

Σε τελευταία ανάλυση η πράξη και η πάλη θα δείξουν σε ποιο βαθμό η συσπείρωση θα είναι επιτυχημένη. Στις επιθέσεις που δέχεται η εργατική τάξη η δυναμική παρουσία των οργανώσεων του ΚΚΕ θα πρέπει να πείσει ότι είναι η μόνη δύναμη που εκφράζει τα συμφέροντα της.

–Το θέμα της συνεργασίας έχει καταλήξει πλέον κουραστικό. Το εντυπωσιακό είναι πως φετιχοποιούνται οι «πολιτικοί ελιγμοί». Λες και με αυτούς γίνεται πραγματικά επαναστατική πολιτική. Η πολιτική για ένα ΚΚ είναι εργασία. Η εργασία είναι το μόνο που παράγει αποτελέσματα. Αυτό που είναι απαραίτητο δεν είναι κοινοβουλευτικά και μη παιχνιδάκια άντλησης ψήφων, αλλά συνειδητή συγκεκριμένη επίμονη και επίπονη εργασία προς την κατεύθυνση της συγκρότησης του ταξικού υποκειμένου που θα ανατρέψει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Και αυτό το υποκείμενο πρέπει να είναι στην δεδομένη κατάσταση η Λαϊκή Συμμαχία.